نورگیر سقفی از جمله مواردی است که با نصب بر روی سقف سازه های ساختمانی می توان از نور خورشید در طول روز بهره کافی را برد. در این مقاله قصد داریم تا اطلاعاتی را در خصوص انواع نورگیر سقفی و مزایای خرید آن با شما خوانندگان عزیز و محترم در میان بگذاریم؛ همراه ما باشید.
امروزه به منظور انتقال نور خورشید به فضای داخلی ساختمان از پنجره های سقفی استفاده می شود که در اصطلاح به آن نورگیر سقفی گفته می شود. این پنجره ها علاوه بر تامین روشنایی محیط از مزایای منحصر به فرد دیگری نظیر تبادل جریان هوا و … نیز برخوردار می باشند.
کاربرد نورگیر سقفی تنها مختص به پوشش قسمت مشخصی از ساختمان نیست و میتوان از انواع مدل های آن در بخش های مختلف سازه های مسکونی نظیر حمام و سرویس بهداشتی، اتاق مطالعه یا پذیرایی، آشپزخانه، راهرو، سقف حیاط خلوت، سقف پاسیو، سقف پارکینگ، سقف استخر، گلخانه و … استفاده کرد. همچنین این پنجره سقفی در معماری ساختمان اداری، پاساژ های تجاری و… نیز بکار گرفته می شود و علاوه بر تامین نور و تهویه هوای فضای داخلی از طریق طرح های بکار رفته روی آن یک بازی با نور و سایه شکل می گیرد که ظاهری زیبا و جلوه ای خیره کننده به محیط می بخشد.
بیشتر پنجره های نصب شده روی دیوارها، وظیفه ی نورگیری را به عهده دارند. در معماری سنتی ایران نمونه های مختلفی ازانواع نورگیرها را، که علاوه بر نقش ورود نور به داخل ساختمان، بر زیبایی بنا می افزایند، مشاهده کرد.
از جمله این نورگیرها می توان به هورنو، روشندان، گلجام، روزن، شباک جامخانه، ارسی، باجه، تهرانی، چشم گاوی، پاچنگ، پاچلاقی، فریز و خوون اشاره کرد. تنوع در انواع نورگیرها نشان مد‌دهد که نورگیری طبیعی در معماری سنتی ایران اهمیت زیادی داشته است. در ادامه به بررسی چند نمونه از این نورگیرها می پردازیم:
نورگیرهای سقفی ثابت همانطور که از نامش هم مشخص است هیچ دریچه ای برای باز شدن و تخلیه هوا در ساختار آن در نظر گرفته نشده و تنها برای تامین نور و روشنایی محیط و همچنین جلوه بیشتر به فضای داخلی ساختمان استفاده می کنند. این نوع نورگیر ها را معمولا بعد از نصب با حفاظ فلزی به منظور جلوگیری از سقوط ناگهانی افراد و اجسام می پوشانند.
نورگیر بازشونده به طور کلی به دو دسته بازشونده های با فنر و بازشونده های با ریل دندانه دار تقسیم می شوند. این نوع نورگیرها را معمولا به منظور تهویه هوای داخل ساختمان و تامین نور و روشنایی لازم محیط داخلی در طول روز به کار می بردند و می توان مدل های متنوع آن را که از خصوصیاتی همچون عایق برف و باران، دو جداره بودن، استحکام و مقاومت کافی در برابر باد و طوفان های شدید و … برخوردار است در بازار مشاهده و خریداری کنید.
نورگیر سقفی باز شو را به منظور تخلیه هوای محیط، معمولا برای پوشش سقف های حمام و سرویس بهداشتی، آشپزخانه و … استفاده می کنند.
نمونه ای دیگر از انواع نورگیر سقفی موجود در بازار، نور گیر حبابی می باشد که بکارگیری آن برای پوشش سقف قسمتی از ساختمان نظیر راه پله ها و … باعث جلوه و زیبایی خاص این بخش از ساختمان شده و از نظر طول عمر نیز در برابر شرایط جوی مختلف بسیار مقاوم و مستحکم است. ساختار و شکل متفاوت نورگیر حبابی، آن را از سایر نمونه های مشابه خود متمایز کرده و در قسمت پایه و حبابی آن به ترتیب از ورقه های فایبرگلاس و اکریلیک استفاده شده است.
دو نوع دیگر از انواع نورگیر سقفی که در بازار وجود دارد؛ نورگیر قوسی و گنبدی شکل هستند. در ساختار نورگیرهای گنبدی به دلیل شکل پذیری و انعطاف پذیری بالای آن ها از ورقه های پلی کربنات استفاده شده و معمولا از مدل نورگیرها در انواع ساختمان های تجاری، مسکونی، اداری، فرهنگی و … با سبک رومی استفاده می شود.
در ساختار نورگیرهای قوسی نیز از ورقه های پلی کربنات و یا اکرولیک استفاده شده و این مدل از نورگیرها را می توان با طیفی از رنگ های مختلف برای پوشش سقف مراکز تجاری؛ پاساژ ها و همچنین پارکینگ ها و …. بکار برد.
گونه ای دیگر از اشکال انواع نورگیر سقفی که به صورت هرم مانند طراحی شده و از مزایایی نظیر ارتفاع بیشتر، عدم تجمع آب حاصل از بارش برف و باران بر روی آن نسبت به نورگیرهای مسطح، استحکام و مقاومت بالا و … برخوردار است. این نوع نورگیر ها را معمولا برای پوشش سقف پاسیو بکار می برند.
به نورگیری بالای سقف گفته می شود. چون در نزدیکیهای تیزه گنبد امکان اجرا به صورت بقیه ی قسمت ها میسر نیست، در نزدیکیهای تیزه، سوراخ را پر نمی کنند تا در بالای سقف کار نور رسانی را انجام دهد. مثلاً در پوشش بازارها اکثراً سوراخ هورنو باز است تا عمل روشنایی و تهویه اکان پذیر باشد.
این نورگیر در بناهایی که استفاده از پنجره در دیوارها ممکن نبوده مثل بازارها و سایر بناهای عمومی، معماران در قسمت خورشیدی کاربندی روزن هایی را ایجاد کردند که عبور مناسب و تهویه را به بهترین روش میسر می ساخته است و به آن روشندان می گویند. روشندان ها به شکل یک کلاه فرنگی بوده اند و عمود بر قسمت خورشیدی کاربندی ساخته می شوند و بعضی از آن ها زمینه چند ضلعی دارد و برخی از آن ها دارای شیشه بوده به عنوان مثال روشندان حوضخانه کاخ هشت بهشت اصفهان.
حفاظ نورگیر، یک سازه یا وسیله ای است که برای محافظت از انواع نورگیر سقفی در برابر عوامل مختلف مانند سقوط اشیا، ضربه، شکستگی، ورود حشرات و حیوانات و همچنین ایجاد امنیت برای افراد در حال استفاده از نورگیر استفاده می شود.
نورگیر سقفی مدرن با استفاده از مترالی به روز و پیشرفته جهت ساخت انواع نورگیر زیبایی را برای سفارش دهنده به ارمغان می اورد.
پنجره‌ها برای جلب نور، جریان هوا و دیدن مناظر بیرون مورد استفاده قرار می گیرند. پنجره باید با شدت نور تناسب داشته باشد. پنجره‌های مشبک بین نور خارج و داخل تعادل ایجاد می کند و کسی که از داخل به بیرون نگاه می کند دچار خیرگی نمی شود.
طرحهایی که در ساختن پنجره های مشبک به کار می‌رود، با شرایط اتاق جهت تنظیم نور، تنظیم و طراحی می شوند.
روزن و پنجره را نمی توان از هم تفکیک کرد. روزن را یک پنجره کوچک است که معمولاً در بالای در و گاهی در دوطرف آن برای گرفتن روشنایی و تأمین هوای آزاد برای فضاهای بسته به کار گرفته می‌شد. به عبارت دیگر روزن به سوراخهائی گفته می‌شود که در کلاله و یا شانه طاق ها تعبیه می شده است.
روزن گاهی با چوب و گاه با گچ و سفال ساخته می شده و اغلب ثابت بوده است. در بناهایی که دارای بافت مرکزی و درونگرا بودند و از سقف هشتی یا از نقطه ای دیگر نور کافی برای هشتی تأمین می شد، در بالای در ورودی روزن قرار می دادند.
ارسی معمولا در پیشخوان و رواق ساختمان های سردسیری دیده می شود. ارسی پنجره مشبکی است که به جای گشتن روی پاشنه گرد، بالا می رود و در محفظه ای که در نظر گرفته شده جای می گیرد. ارسی معمولاً در اشکوب کوشک ها و پیشخان و رواق ساختمان های سردسیری دیده می شود. ارسی، معمولاً مانند پنجره و روزن های چوبی است.
به شیشه های کوچک و رنگینی که در داخل گچ کار می گذاشتند و آن را در بالاترین قسمت طاق تعبیه می کردند تا نور رسانی به داخل بنا را امکان پذیر کند، گلجام می گویند.
خوون یک نقش تزئینی است که با تکه های آجر تراشیده و موزائیک آن را پدید آورده اند، سپس روی آن را با خاک و سریشم رنگ هائی که در آب حل کرده اند به رنگ های گوناگون رنگ می کنند و در پیشانی ساختمان، میانه ستون ها و فریز در چیده می شود. برای ورود روشنایی و هوا به اتاق ها لوله های گلچین را سوراخ کرده و نقش هایی پدید آورده و آن لوله ها را در بالای درها و پنجره ها نصب می‌کردند.
نورگیر همانطور که در بالا به بعضی آنها اشاره شد بسته به متریال و محل نصب کاربرد متفاوتی دارند این بخش به انواع نورگیر سقفی مناسب پشت بام اشاره می شود. عبارت از:
استفاده از انواع نورگیر سقفی با توجه به نوع و طراحی آنها می‌تواند تأثیرات مثبتی بر روی محیط‌های داخلی داشته باشد. انتخاب نوع مناسب نورگیر بسته به نیازهای خاص پروژه، شرایط اقلیمی و طراحی کلی ساختمان اهمیت زیادی دارد.
نورگیرساز
