نورگیر سقفی از جمله مواردی است که با نصب بر روی سقف سازه های ساختمانی می توان از نور خورشید در طول روز بهره کافی را برد. در این مقاله قصد داریم تا اطلاعاتی را در خصوص انواع مدل های مختلف این نوع نورگیرها و مزایای خرید آن با شما خوانندگان عزیز و محترم در میان بگذاریم؛ همراه ما باشید.
امروزه به منظور انتقال نور خورشید به فضای داخلی ساختمان از پنجره های سقفی استفاده می شود که در اصطلاح به آن نورگیر سقفی گفته می شود. این پنجره ها علاوه بر تامین روشنایی محیط از مزایای منحصر به فرد دیگری نظیر تبادل جریان هوا و … نیز برخوردار می باشند.
کاربرد نورگیر سقفی تنها مختص به پوشش قسمت مشخصی از ساختمان نیست و میتوان از انواع مدل های آن در بخش های مختلف سازه های مسکونی نظیر حمام و سرویس بهداشتی، اتاق مطالعه یا پذیرایی، آشپزخانه، راهرو، سقف حیاط خلوت، سقف پاسیو، سقف پارکینگ، سقف استخر، گلخانه و … استفاده کرد. همچنین این پنجره سقفی در معماری ساختمان اداری، پاساژ های تجاری و… نیز بکار گرفته می شود و علاوه بر تامین نور و تهویه هوای فضای داخلی از طریق طرح های بکار رفته روی آن یک بازی با نور و سایه شکل می گیرد که ظاهری زیبا و جلوه ای خیره کننده به محیط می بخشد.
همچنین بخوانید: نصب و اجرای نورگیر سقفی و حبابی
بیشتر پنجره های نصب شده روی دیوارها، وظیفه ی نورگیری را به عهده دارند. در معماری سنتی ایران نمونه های مختلفی ازانواع نورگیرها را، که علاوه بر نقش ورود نور به داخل ساختمان، بر زیبایی بنا می افزایند، مشاهده کرد.
از جمله این نورگیرها می توان به هورنو، روشندان، گلجام، روزن، شباک جامخانه، ارسی، باجه، تهرانی، چشم گاوی، پاچنگ، پاچلاقی، فریز و خوون اشاره کرد. تنوع در انواع نورگیرها نشان مد‌دهد که نورگیری طبیعی در معماری سنتی ایران اهمیت زیادی داشته است. در ادامه به بررسی چند نمونه از این نورگیرها می پردازیم:
پنجره‌ها برای جلب نور، جریان هوا و دیدن مناظر بیرون مورد استفاده قرار می گیرند. پنجره باید با شدت نور تناسب داشته باشد. پنجره‌های مشبک بین نور خارج و داخل تعادل ایجاد می کند و کسی که از داخل به بیرون نگاه می کند دچار خیرگی نمی شود.
پنجره مشبک
طرحهایی که در ساختن پنجره های مشبک به کار می‌رود، با شرایط اتاق جهت تنظیم نور، تنظیم و طراحی می شوند.
به نورگیری بالای سقف گفته می شود. چون در نزدیکیهای تیزه گنبد امکان اجرا به صورت بقیه ی قسمت ها میسر نیست، در نزدیکیهای تیزه، سوراخ را پر نمی کنند تا در بالای سقف کار نور رسانی را انجام دهد. مثلاً در پوشش بازارها اکثراً سوراخ هورنو باز است تا عمل روشنایی و تهویه اکان پذیر باشد.
نورگیر هورنو
در بناهایی که استفاده از پنجره در دیوارها ممکن نبوده مثل بازارها و سایر بناهای عمومی، معماران در قسمت خورشیدی کاربندی روزن هایی را ایجاد کردند که عبور مناسب و تهویه را به بهترین روش میسر می ساخته است و به آن روشندان می گویند. روشندان ها به شکل یک کلاه فرنگی بوده اند و عمود بر قسمت خورشیدی کاربندی ساخته می شوند و بعضی از آن ها زمینه چند ضلعی دارد و برخی از آن ها دارای شیشه بوده به عنوان مثال روشندان حوضخانه کاخ هشت بهشت اصفهان.
روزن و پنجره را نمی توان از هم تفکیک کرد. روزن را یک پنجره کوچک است که معمولاً در بالای در و گاهی در دوطرف آن برای گرفتن روشنایی و تأمین هوای آزاد برای فضاهای بسته به کار گرفته می‌شد. به عبارت دیگر روزن به سوراخهائی گفته می‌شود که در کلاله و یا شانه طاق ها تعبیه می شده است. روزن گاهی با چوب و گاه با گچ و سفال ساخته می شده و اغلب ثابت بوده است. در بناهایی که دارای بافت مرکزی و درونگرا بودند و از سقف هشتی یا از نقطه ای دیگر نور کافی برای هشتی تأمین می شد، در بالای در ورودی روزن قرار می دادند.
ارسی معمولا در پیشخان و رواق ساختمان های سردسیری دیده می شود. ارسی پنجره مشبکی است که به جای گشتن روی پاشنه گرد، بالا می رود و در محفظه ای که در نظر گرفته شده جای می گیرد. ارسی معمولاً در اشکوب کوشک ها و پیشخان و رواق ساختمان های سردسیری دیده می شود. ارسی، معمولاً مانند پنجره و روزن های چوبی است.
به شیشه های کوچک و رنگینی که در داخل گچ کار می گذاشتند و آن را در بالاترین قسمت طاق تعبیه می کردند تا نور رسانی به داخل بنا را امکان پذیر کند، گلجام می گویند.
خوون یک نقش تزئینی است که با تکه های آجر تراشیده و موزائیک آن را پدید آورده اند، سپس روی آن را با خاک و سریشم رنگ هائی که در آب حل کرده اند به رنگ های گوناگون رنگ می کنند و در پیشانی ساختمان، میانه ستون ها و فریز در چیده می شود. برای ورود روشنایی و هوا به اتاق ها لوله های گلچین را سوراخ کرده و نقش هایی پدید آورده و آن لوله ها را در بالای درها و پنجره ها نصب می‌کردند.
نورگیر همانطور که در بالا به بعضی آنها اشاره شد بسته به متریال و محل نصب کاربرد متفاوتی دارند این بخش به چند نوع نورگیر سقفی مناسب پشت بام اشاره می شود. عبارت از:
همچنین بخوانید: آشنایی با انواع سقف تراس و بالکن
